Wszystkie testy zostały wykonane przy pomocy zestawu fantomów Pro-Dent firmy Pro-Project. Niniejsza instrukcja odnosi się do stomatologicznych apratów punktowych (wewnątrzustnych) firmy Cefla sc MyRay eXTend oraz Hypersphere z cyfrowym systemem obrazownia jednak może być również wykorzystywana podczas wykonywania testów podstawowych rentgenowskich aparatów stomatologicznych innych producentów. Wszystkie obrazy uzyskane w trakcie wykonywania testów należy przechowywać w pamięci komputera natomiast zapisy dotyczące wyników testu w formularzach własnych lub przygotowanych przez firmę Pro-Project (Pobierz).

Dla rentgenowskich aparatów wewnątrzustnych należy wykonywać test powtarzalności zaczernienia obrazu (co miesiąc) oraz test rozdzielczości wysoko i niskokontrastowej (co sześć miesięcy).

Przejdź do opisu testu:

1. Powtarzalność zaczernienia obrazu.
2. Rozdzielczość wysoko i niskokontrastowa.

1. Powtarzalność zaczernienia obrazu.

Test należy wykonywać co miesiąc.

1) Fantom Pro-Dent Alpha ustawić na podstawie (element z otworem na sensor) tak by "ścięte" rogi znajdowały się w tym samym miejscu (rysunek 1.1) i dopasować odpowiedni pierścień redukcyjny (rysunek 1.2) do szerokości używanego tubusa. W przypadku aparatów firmy Cefla sc MyRay stosować można:
- drugi (pod względem szerokości) pierścień jeżeli aparat wyposażony jest w dodatkowy, okrągły tubus.
- trzeci pierścień jeżeli aparat wyposażony jest w dodatkowy, prostokątny tubus - wymagane użycie taśmy zabezpieczającej w późniejszym etapie.
- czwarty (najmniejszy) pierścień jeżeli test wykonywany będzie bez dodatkowego tubusa (należy ściągnąć również fioletową obręcz) - wymagane użycie taśmy zabezpieczającej w późniejszym etapie.

Rysunek 1.1. Fantom do testu powtarzalności ekspozycji ustawiony na postawie.

Rysunek 1.2. Pierścienie redukcyjne.

2) Skierować tubus lampy ku górze i połączyć z fantomem (z nałożonym pierścieniem redukcyjnym) tak by ściśle do siebie przylegały (możliwy jest delikatny opór przy dopasowaniu). W razie potrzeby zabezpieczyć połączone elementy przy pomocy taśmy mocującej znajdującej się w zestawie Pro-Dent. Wsunąć maksymalnie sensor do otworu podstawy tak by jego powierzchnia czynna (płaska) skierowana była do wnętrza fantomu - w kierunku tubusa lampy rtg (rysunek 1.3a i rysunek 1.3b).

Rysunek 1.3a. Ustawienie fantomu do testu powtarzalności ekspozycji.

Rysunek 1.3b. Zabezpieczenie taśmą.

3) Przy pierwszym wykonaniu testu dla danego aparatu należy wykonać ekspozycję i zapisać w formularzu ustawione parametry (np. 60 kV, 7 mA i 100 ms), a otrzymany obraz zapisać jako Test bazowy (rysunek 1.4).

Rysunek 1.4. Bazowy test powtarzalności ekspozycji. 1,2,3 - kolejne schodki klina.

4) Wykonując co miesiąc test powtarzalności ekspozycji (stosując te same parametry!) należy (po wcześniejszym zapisaniu) porównywać otrzymany obraz z testem bazowym. W przypadku gdy kolejne schodki klina odpowiadają sobie na jednym i drugim obrazie poziomem zaczernienia (rysunek 1.5) test zaliczony jest pozytywnie. W przeciwnym wypadku (rysunek 1.6 i rysunek 1.7) test należy powtórzyć, zwracając szczególną uwagę na wybranie odpowiednich parametrów ekspozycji oraz sprawdzenie poprawnego zamocowania i przylegania fantomu do tubusa. Jeżeli otrzymany wynik jest ponownie negatywny należy skontaktować się z serwisem ponieważ mogło dojść do uszkodzenia lampy rtg lub sensora.

Rysunek 1.5. Powtarzalność zachowana. Kolejne schodki klina obrazu otrzymanego podczas testu powtarzalności odpowiadają kolejnym schodkom klina testu bazowego.

Rysunek 1.6. Powtarzalność niezachowana. Obraz otrzymany w trakcie wykonywania testu powtarzalności (obraz prawy) nie pokrywa się z obrazem z testu bazowego (obraz lewy). Schodek 2 obrazu otrzymanego odpowiada zaczernieniem schodkowi 1 obrazu bazowego.

Rysunek 1.7. Powtarzalność niezachowana. Obraz otrzymany w trakcie wykonywania testu powtarzalności (obraz prawy) nie pokrywa się z obrazem z testu bazowego (obraz lewy). Schodek 1 obrazu otrzymanego odpowiada zaczernieniem schodkowi 2 obrazu bazowego.

2. Rozdzielczość wysoko i niskokontrastowa.

Test należy wykonywać co 6 miesięcy.

1) Fantom Pro-Dent Gamma ustawić na podstawie (element z otworem na sensor) tak by "ścięte" rogi znajdowały się w tym samym miejscu (rysunek 2.1) i dopasować odpowiedni pierścień redukcyjny (rysunek 2.2) do szerokości używanego tubusa. W przypadku aparatów firmy Cefla sc MyRay stosować można:
- drugi (pod względem szerokości) pierścień jeżeli aparat wyposażony jest w dodatkowy, okrągły tubus.
- trzeci pierścień jeżeli aparat wyposażony jest w dodatkowy, prostokątny tubus - wymagane użycie taśmy zabezpieczającej w późniejszym etapie.
- czwarty (najmniejszy) pierścień jeżeli test wykonywany będzie bez dodatkowego tubusa (należy ściągnąć również fioletową obręcz) - wymagane użycie taśmy zabezpieczającej w późniejszym etapie.

Rysunek 2.1. Fantom do testu rozdzielczości przestrzennej i niskokontrastowej ustawiony na postawie.

Rysunek 2.2. Pierścienie redukcyjne.

2) Skierować tubus lampy ku górze i połączyć z fantomem (z nałożonym pierścieniem redukcyjnym) tak by ściśle do siebie przylegały (możliwy jest delikatny opór przy dopasowaniu). W razie potrzeby zabezpieczyć połączone elementy przy pomocy taśmy mocującej znajdującej się w zestawie Pro-Dent. Wsunąć maksymalnie sensor do otworu podstawy tak by znalazł się dokładnie w połowie szerokości fantomu, a jego powierzchnia czynna (płaska) skierowana była do wnętrza fantomu - w kierunku tubusa lampy rtg (rysunek 2.3a rysunek 2.3b).

Rysunek 2.3a. Ustawienie fantomu do testu rozdzielczości.

Rysunek 2.3b. Zabezpieczenie taśmą.

3) Testując po raz pierwszy dany aparat należy wykonać ekspozycję i zapisać w formularzu ustawione parametry (np. 60 kV, 7 mA i 100 ms), a otrzymany obraz zapisać jako Test bazowy (rysunek 2.4a i rysunek 2.4b). Kolejnym krokiem jest ocena maksymalnej, rozróżnialnej ilości par liń na milimetr (lp/mm) oraz liczby widocznych elementów niskiego kontrastu (rysunek 2.4c). W tym celu należy:
Ocena kontrastu przestrzennego:
- maksymalnie powiększyć otrzymany obraz.
- przyjrzeć się dokładnie grupą lini po lewej stronie obrazu.
- wybrać tą grupę, w której linie są jak najbliżej siebie jednak nadal widocznie rozdzielone (rysunek 2.4b).
- odczytać liczbę zapisaną po lewej stronie grupy liń i wpisać do formularza.
Ocena niskiego kontrastu:
- maksymalnie powiększyć otrzymany obraz.
- przyjrzeć się dokłądnie czarnym kolistym elementom po prawej stronie obrazu.(rysunek 2.4c)
- zapisać widoczną ilość w formularzu.

Rysunek 2.4a. 1 - Elementy służące do oceny rozdzielczości przestrzennej. 2 - Elementy służące do oceny niskiego kontrastu.

Rysunek 2.4b. Maksymalna rozróżnialna ilość par lini na mm - 8,0 lp/mm.

Rysunek 2.4c. Elementy niskiego kontrastu.

4) Obrócić fantom o 90 stopni (najłatwiej obrócić cały tubus z doczepionym fantomem) zgodnie z ruchem wskazówek zegara (rysunek 2.5) i ponownie wykonać ekspozcję oraz ocenę widocznych elementów rozdzielczości przestrzennej i niskiego kontrastu. Wynik zapisać.

Rysunek 2.5. Drugie ustawienie fantomu do testu rozdzielczości.

4) Wykonując każdorazowo (co 6 miesięcy) test rozdzielczości (stosując te same parametry!) należy (po wcześniejszym zapisaniu) porównywać maksymalną rozróżnialną ilość par liń na mm i elementów niskiego kontrastu widocznych na otrzymanym obrazie z testem bazowym. W przypadku gdy wartości te są jednakowe na jednym i drugim obrazie test zaliczony jest pozytywnie. W przeciwnym wypadku test należy powtórzyć, zwracając szczególną uwagę na wybranie odpowiednich parametrów ekspozycji oraz po sprawdzenie poprawnego zamocowania i przylegania fantomu do tubusa. Jeżeli otrzymany wynik jest ponownie negatywny należy skontaktować się z serwisem ponieważ mogło dojść do uszkodzenia lampy rtg lub sensora.